تعریف بیمه مسئولیت مدنی: قراردادی است که به موجب آن یک طرف (بیمه گر) در مقابل دریافت وجهی که حق بیمه نامیده میشود تعهد می کند اشخاصی (بیمه گذاران) را که بر اثر فعالیت خود ممکن است در مقابل دیگران (زیاندیدگان) مسئول مدنی شناخته شوند را جبران می نماید . موضوع بیمه مسئولیت مدنی تامین یا جبران خسارتهایی می باشد که بر اثر غفلت ، خطا ، اشتباه و تقصیر در حین فعالیت های روزمره متوجه دیگران می شود .
با توجه به تنوع و گستردگی انواع بیمه های مسئولیت در یک طبقه بندی کلی به 4 گروه تقسیم می شوند:
1-مسئولیت مدنی کارفرما 2-مسئولیت مدنی حرفه ای 3-مسئولیت مدنی عمومی 4-مسئولیت مدنی تولیدکنندگان کالا
بیمه های مسئولیت از جمله رشته های بیمه ای است که به طور مستقیم در تنظیم روابط اجتماعی افراد جامعه ، شناخت افراد از حقوق و مسئولیتهای یکدیگر و تامین امنیت حرفه ای مشاغل و فعالیتها تاثیر گذار می باشد . بطور کل اگرچه بیمه مسئولیت تأمینی برای اشخاص ثالث در قبال مخاطرات ناشی از فعالیت و زیست بیمه گذار می باشد اما بیمه گذار با توجه به جبران خسارت از سوی بیمه گر (شرکت بیمه) آرامش و اطمینان خاطری در زمان فعالیت خود کسب خواهد نمود. با توجه به مسئولیتهای بیشماری که هریک از ما در قبال سایر افراد جامعه داریم می توان تعداد بسیار متنوعی از بیمه های مسئولیت را برشمرد اما با توجه به میزان استقبال مردم از انواع نسبتا محدود این نوع بیمه و عدم آشنایی با گونه های دیگر آن شرکتهای بیمه نیز بطور معمول تعداد اندکی از این پوششها را به مردم می فروشند.
بیمه مهندسی تضمین کننده سرمایه در بخش خصوصی و عمومی بوده و رونق چرخه اقتصادی می باشد. این بیمه کلیه افراد ذی‌نفع در ط‌رح‌های زیر بنایی ، عمرانی و صنعتی اعم از صاحبکار، پیمانکار "اصلی و فرعی"، مهندسین مشاور، را در صورت بروز حوادث تحت پوشش قرار داده و خسارات مادی مورد بیمه و غرامت ناشی از مسئولیت مدنی دست‌اندرکاران اجرایی در قبال اشخاص ثالث را جبران می‌نماید. بیمه با ایجاد امنیت خاطر و آرامش روحی ، نگرانی ناشی از حوادث ناگهانی و پیش بینی نشده را در اذهان کمرنگ کرده و از این طریق به روان شدن چرخه کار و زندگی کمک می نماید . بدون پشتوانه و حمایت پوششهای بیمه ای ، فعالیت بخشهای مختلف اقتصادی نیز همراه با بیم و عدم اطمینان خواهد بود.
. از انواع متداول بیمه های مسئولیت مدنی می توان به موارد زیر اشاره نمود :
1 - بیمه مسئولیت مدنی كارفرما در قبال كاركنان
كلیه كارفرمایان نسبت به جبران خسارات وارده به كاركنان و كارگران كه ناشی از حوادث حین كار باشد و منجر به صدمات جسمانی و جانی شود، مسئول هستند.این بیمه نامه مسئولیت مدنی بیمه گذار را در مقابل كاركنان، تحت پوشش بیمه قرار می دهد.تمامی كاركنان شاغل در محدوده محل كار تحت پوشش این بیمه نامه خواهند بود.به موجب این بیمه نامه غرامت فوت و نقص عضو كارگران در حد دیه و همچنین هزینه پزشكی آنان تا سقف خریداری شده تحت پوشش می باشد.
2- بیمه مسئولیت مدنی در قبال اشخاص ثالث ناشی از انجام عملیات ساختمانی
گاهی در طول انجام عملیات ساختمانی ،خسارت مالی و صدمات جسمانی به اشخاص ثالث وارد می آید كه ناشی از عملیات تخریب، گودبرداری ، پی كنی، نصب اسكلت فلزی و سایر كارهای عمرانی است. این خسارت ها شامل نشست ساختمان های مجاور، ریزش ساختمان های مجاور، خسارت مالی وارد به اثاثیه ساختمان های مجاور در اثر ریزش،خسارت وارد به خیابان، پیاده رو و اموال عمومی از جمله فضای سبز، خسارات وارد به تأسیسات تحت الارضی از جمله خطوط انتقال آب، گاز و تلفن و همچنین خسارات جانی وارد به عابرین و همسایگان می باشد. با اخذ این بیمه نامه مسئولیت صاحبكار و كلیه عوامل اجرایی به طور مشترك در قبال اشخاص ثالث تحت پوشش قرار می گیرد.
3-بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسین طراح ،محاسب و ناظر ساختمان
این بیمه در جهت برقراری تأمین حرفه ای مهندسین طراح ، محاسب و ناظر ساختمان كه در عضویت سازمان های نظام مهندسی استان ها،دارای پروانه اشتغال از وزارت مسكن و شهر سازی و شماره امضاء شهر سازی از شهرداری می باشند، در برابر مالكین ساختمان ها، اشخاص ثالث(شامل همسایگان،عابرین و...) و كاركنان اجرایی پروژه ساختمانی(جانی و مالی) عرضه شده است. تعهدات بیمه ای برای خسارت بدنی تا مبلغ دیه قانونی برای هر نفر و برای خسارت مالی مطابق تقاضای مهندس طراح ، محاسب و ناظر خواهد بود. مدت بیمه برای هر پروانه ساخت از تاریخ صدور پروانه (شامل دوره اجرای عملیات ساختمانی و پس از آن ) شروع می گردد.
4- بیمه مسئولیت جامع C.G.L
این بیمه نامه برای پیمانكاران پروژه های ساختمانی و تأسیساتی ارائه می شود، مطابق شرایط این بیمه نامه مسئولیت مدنی پیمانكار در اجرای پروژه بصورت جامع در برابر كاركنان و اشخاص ثالث تحت پوشش بیمه ای قرار می گیرد.
5- بیمه مسئولیت حرفه ای پزشكان،پیراپزشكان،دندانپزشكان،آزمایشگاه،تشخیص طبی و رادیولوژی
موضوع این بیمه، جبران مسئولیت حرفه‌ای بیمه گذار " پزشك" كه ناشی از قصور، خطا، اشتباه یا غفلت وی در انجام امور پزشكی است كه منجر به ورود صدمات جسمانی یا فوت اشخاص گردد و در ارتباط با معالجه، مداوا یا عمل جراحی بیماران باشد همچنین مسئولیت ناشی از اعمال انجام شده در مدت بیمه نامه در صورت احراز انتساب آن به اعمال مذكور، ظ‌رف مدت سه سال از تاریخ انجام عمل نیز تحت پوشش می‌باشد هزینه‌های دادرسی متعلقه در هر دعوی مشمول تعهدات بیمه‌گر محسوب می گردد.
مواردی كه خارج از تعهد بیمه‌گر است و غرامت یا خسارتی پرداخت نمی‌شود (استثنائات) :
- خسارات ناشی از درمان یا عمل جراحی خارج از تخصص بیمه‌گذار.
- خسارات ناشی از هرگونه معالجه، مداوا و یا عمل جراحی توسط بیمه‌گذار در صورتی كه وی از مواد مخدر یا داروهای خواب‌آور و یا مشروبات الكلی استفاده كرده باشد.
- غرامت ناشی‌از هرگونه معالجه، مداوا و یا عمل‌جراحی‌كه خلاف قوانین و مقررات جاری كشور باشد.
- غرامت ناشی از هرگونه بیهوشی عمومی كه خارج از درمانگاه یا بیمارستان انجام شده باشد.
- غرامت ناشی از دعاوی اشخاص ثالث در خصوص عدم‌النفع.
- غرامت ناشی از انجام معالجه، مداوا و یا عمل جراحی نسبت به منسوبین درجه یك (سببی و نسبی)
- غرامت ناشی از انجام هرگونه مداوا، معالجه و یا عمل‌جراحی به‌منظور زیبایی.
در این نوع بیمه‌نامه تعهد بیمه‌گر در هر مورد محدود به جبران غرامت مسئولیت مدنی بیمه‌گذار براساس حداكثر سقف مندرج در بیمه‌نامه است. لازم به توضیح است كه در مورد این بیمه‌نامه حداكثر سقف تعهدات مالی برای جرح و فوت باید به نحوی تعیین شود كه منطبق با آراء صادره از محاكم و مراجع ذیصلاح قانونی باشد.
6- بیمه مسئولیت مسئولین فنی بیمارستان
موضوع بیمه نامه مسئولیت مدنی مسئول فنی عبارت از جبران خسارات بدنی وارد به بیماران، ذوی الحقوق آنها و سایر اشخاص ثالث در محدوده بیمارستان ناشی از مسئولیت وی مطابق با شرح وظایف مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی می باشد.ادعاهای حقوقی علیه مراكز درمانی به علل عدم كارآیی،فقدان،نقائص در امكانات پزشكی، تجهیزات فنی، تأسیساتی، در مدت معالجه، مداوا، جراحی و دوران بستری بیمار كه منجر به خسارت بدنی بیماران و اشخاص ثالث (مراجعین ، عیادت كنندگان و...) گردد تحت پوشش این بیمه نامه می باشد.
7- بیمه‌مسئولیت مدنی مالكین آسانسور
امروزه آسانسورها در ساختمان های تجاری و مسكونی،جزء تأسیسات اساسی به شمار می‌روند هر چند كه تعمیر و نگهداری دوره ای آسانسورها از طرف مالكین انجام می شود ولیكن بروز حوادث ناشی از سهل انگاری در نگهداری، عیوب قسمت های مكانیكی و الكتریكی "كه ناگهانی بروز می نماید" سبب ورود صدمات جانی به استفاده كنندگان از آسانسور می گردد بیمه مسئولیت آسانسور قراردادی است كه غرامت فوت و نقص عضو سرنشینان آسانسور را در صورت وقوع حوادث جبران می نماید.
8- بیمه مسئولیت مدیران باشگاه های ورزشی
چنانچه افراد در زمان حضور و استفاده از اماكن ورزشی و انجام تمرینات و مسابقات، دچار حادثه منجر به صدمات جسمانی شوند و مدیریت مجموعه طبق قوانین، مسئول جبران خسارت وارده شناخته شود خسارت جبران می گردد.
9- بیمه مسئولیت مدیران هتل ها و سالن های پذیرائی
براساس این طرح بیمه ای، خسارات جانی و مالی مسافرین در اثر حوادث در طول مدت اقامت در هتل یا مسافرخانه ، بیمه می گردد. در ضمن چنانچه واحد اقامتی دارای امكاناتی نظیر استخر، مجموعه ورزشی، پاركینگ و ... باشد خسارات مالی و جانی وارد به استفاده كنندگان جبران خواهد شد.
10- بیمه مسئولیت حمل و نقل
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل بین المللی بر اساس كنوانسیون C.M.R براساس شرایط این نوع بیمه، مسئولیت مدنی شركت های حمل و نقل بین المللی مطابق كنوانسیون بین المللی C.M.Rتحت پوشش بیمه ای قرار می گیرد .
11- بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل زمینی (داخلی)
در این بیمه نامه، مسئولیت مدنی شركت های حمل و نقل زمینی داخلی (بنگاههای حمل و نقل داخلی) در برابر صاحبان كالا مطابق قانون تجارت و شرایط بارنامه های صادره تحت پوشش بیمه ای قرار می گیرند.
12- بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل هوایی
این بیمه نامه مسئولیت مدنی متصدیان حمل و نقل هوایی را در برابر صاحبان كالا یا ذوی الحقوق آنان بر اساس شرایط بارنامه های حمل و نقل هوایی صادره و كنوانسیون ورشو تحت پوشش قرار می دهد.
سایر انواع رشته های بیمه مسئولیت مدنی عبارتند از :
- بیمه مسئولیت مدنی مدیران مهد كودك.
- بیمه مسئولیت برگزاركنندگان تورهای سیاحتی و زیارتی.
- بیمه مسئولیت مدنی مدیران شهربازی درقبال استفاده كنندگان.
- بیمه مسئولیت نگهبانان مسلح بانك ها.
- بیمه مسئولیت مدنی مدیران و ناجیان استخرها.
- بیمه مسئولیت مدنی مدیران آموزشگاه ها و سینماها.
- بیمه مسئولیت مدنی استراحتگاه های ساحلی.
- بیمه مسئولیت مدنی پاركینگ های عمومی.
- بیمه مسئولیت مدنی تعمیرگاه های خودرو.
- بیمه مسئولیت مدنی طرح های احداث شبكه های آب و فاضلاب، گاز، برق، مخابرات و ...
- بیمه مسئولیت مدنی جامع شهرداری ها در قبال شهروندان.
- بیمه مسئولیت آتش سوزی.
- بیمه مسئولیت مدنی شركت های برق منطقه ای در قبال مشتركین.
- بیمه مسئولیت مدنی مهندسین بازرسان گاز.
- بیمه مسئولیت مدنی شركت های تولید و نصب سیستم های گازسوز خودرو.
- بیمه مسئولیت مدنی شركت های تولید و نصب تابلوهای تبلیغاتی.
- بیمه مسئولیت مدنی دارندگان جرثقیل.
- و....